Tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về công tác cán bộ

Tư tưởng về công tác cán bộ của Người không chỉ phát huy vai trò trong cách mạng giải phóng dân tộc mà còn có ý nghĩa quan trọng đối vơi sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước hiện nay.
Chủ tịch Hồ Chí Minh, Người sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện đảng ta, chính vì vậy, hơn ai hết Người thấy rõ vị trí, vai trò của cán bộ. Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “cán bộ là cái gốc của mọi công việc”, “muốn việc thành công hoặc thất bại, đều do cán bộ tốt hoặc kém”, “bất cứ chính sách, công tác gì nếu có cán bộ tốt thì thành công, tức là có lãi, không có cán bộ tốt thì hỏng việc, tức là lỗ vốn”. Chính vì vậy, ngay từ những ngày đầu cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã quan tâm đặc biệt đến việc đào tạo, đánh giá và sử dụng cán bộ, giao cho họ những trọng trách và giúp đỡ họ hoàn thành nhiệm vụ cách mạng giao phó.
Để có được những cán bộ ưu tú một lòng vì đảng vì dân, theo Người trong sử dụng cán bộ cần chú ý các quan điểm sau:
Một là, phải hiểu và đánh giá đúng cán bộ
Đây được coi là là yêu cầu xuất phát để tiến hành các khâu khác của công tác cán bộ. Nếu không đánh giá đúng cán bộ và tình hình công tác cán bộ thì không thể đề bạt, sử dụng cán bộ một cách đúng đắn được. Người cho rằng cứ mỗi lần xem xét lại cán bộ, một mặt tìm thấy những nhân tài mới, mặt khác thì những người yếu kém bị lòi ra. Đánh giá đúng cán bộ không những nhằm phát hiện cái hay của họ để khuyến khích, phát huy, mà còn nhằm thấy cái dở của họ để tìm cách giáo dục, khắc phục. Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: “ở đời, ai cũng có chỗ tốt và chỗ xấu. Ta phải khéo nâng cao chỗ tốt, khéo sữa chữa chỗ xấu của họ”.
Để đánh giá đúng cán bộ, Hồ Chí Minh yêu cầu, phải có quan điểm biện chứng, nhằm khẳng định mọi sự vật, hiện tượng để không ngừng biến đổi. Cán bộ cũng như vậy “có người khi trước theo cách mạng mà nay phản cách mạng. Có người khi trước không cách mạng mà nay lại tham gia cách mạng. Thậm chí có người nay đang theo cách mạng, nhưng sau này có thể phản cách mạng”, “quá khứ, hiện tại và tương lai của mọi người không phải luôn giống nhau”. Vì thế, khi xem xét, đánh giá cán bộ, “quyết không nên chấp nhất” mà phải có cái nhìn toàn diện. Việc đánh giá cán bộ không chỉ thể căn cứ vào những biểu hiện bên ngoài của họ mà phải đi sâu tìm hiểu bản chất của họ, không chỉ dựa vào làm của họ, mà phải đi sâu tìm hiểu bản chất của họ thực hiện, không thể chỉ xem xét cán bộ trong một thời điểm, mà phải thấy rõ lịch sử của họ. Có cái nhìn toàn diện như vậy, ta mới có thể đánh giá cán bộ một cách đúng đắn, khách quan. Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu lên quan điểm: “Ai mà hay khoe công việc, a dua, tìm việc nhỏ mà làm, trước mặt thì theo mệnh lệnh, sau lưng thì trái mệnh lệnh, hay công kích người khác, hay tự tâng bốc mình, những người như thế, tuy họ làm được việc, cũng không phải cán bộ tốt. Ai cứ cắm đầu làm việc, không ham khoe khoang, ăn nói ngay thẳng, không che dấu khuyết điểm của mình, không ham việc dễ, tránh việc khó, bao giờ cũng cương quyết làm theo mệnh lệnh của Đảng, vô luận hoàn cảnh thế nào, lòng họ cũng không thay đổi, những người như thế, dù công tác kém một chút cũng là cán bộ tốt”.
Quan điểm đánh giá cán bộ của Chủ tịch Hồ Chí Minh rất tổng hợp, lịch sử và biện chứng, phải đặt cán bộ trong điều kiện, hoàn cảnh cụ thể. Như vậy, những quan điểm, phương pháp đánh giá cán bộ như thế mới khắc phục được những căn bệnh, những khuyết điểm chủ quan thường mắc trong công tác cán bộ.
Chủ tịch Hồ Chỉ Minh đã chỉ rõ có không ít tật bệnh khi tiến hành đánh giá cán bộ, như: “Bệnh tự cao, tự đại, bệnh ưa người ta nịnh mình, bệnh đem một cái khuôn mẫu chật hẹp, nhất định mà lắp vào tất cả mọi người khác nhau”. Đây đều là những căn bệnh mà để cho người làm công tác cán bộ cũng như mắt đã mang kính có màu, không bao giờ thấy rõ cái mặt thật của những cái mình trông. Vì thế, để công tác đánh giá cán bộ được đúng đắn, khách quan, trước hết những người là công tác cán bộ khi đánh giá, xem xét cán bộ còn phải “tự biết mình”, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh “Muốn biết đúng sự phải trái ở người ta, thì trước tiên phải biết đúng sự phải trái của mình. Nếu không biết sự phải trái ở mình, thì chắc không thể nhận rõ người cán bộ tốt hay xấu”. Phải biết, hiểu rõ cán bộ để nhìn thấy và khơi dậy những điểm tốt, điểm mạnh cũng như nhận ra những điểm yếu của cán bộ, qua đó đưa ra cách sử dụng cán bộ cho phù hợp với trình độ và khả năng của họ.
 Hai là, “phải khéo dùng cán bộ”, “dùng người đúng chỗ, đúng việc”
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Dùng người như dùng gỗ, người khéo thì gỗ to, nhỏ, thẳng, cong đều tùy chỗ mà dùng được”. Tronh công tác cán bộ phải khéo dùng (Hay còn gọi là nghệ thuật dùng người), là phải dùng đúng người, đúng việc, đúng năng lực, sở trường, làm cho cán bộ vui vẻ, thoái mái, yên tâm công tác và hăng hái thi đua, cống hiến sức mình cho sự nghiệp cách mạng, tránh lãng phí người tài, mà còn có tác dụng tích cực, làm cho người tài ngày càng nhiều thêm.
Chủ tịch Hồ Chí Minh viết: “Lãnh đạo khéo, tài nhỏ có thể hóa tài to. Lãnh đạo không khéo, tài to tài to cũng hóa ra tài nhỏ”. Tài to ta dùng làm việc to, tài nhỏ ta cắt làm việc nhỏ, ai có năng lực về việc gì, ta đặt ngay vào việc ấy. Biết dụng người như vậy, ta sẽ không lo gì thiếu cán bộ”.
Người căn dặn: “Dùng cán bộ không đúng tài năng của họ, cũng là một cơ thất bại”, Người ví dụ: “Người viết giỏi nhưng nói kém lại dùng vào việc cần phải nói. Người nói khéo nhưng viết xoàng lại dùng vào công việc viết lách. Thành thử hai người đều không có thành tích”.
Song song với việc sử dụng đúng tài năng của cán bộ, Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu người lãnh đạo, quản lý phải biết trọng dụng nhân tài, nếu không sẽ làm thui chột nhân tài. Người cho rằng phải biết chăm lo phát hiện nhân tài, phải biết đào tạo, bồi dưỡng nhân tài, phải biết sử dụng nhân tài một cách hợp lý, việc này phải làm thường xuyên, liên tục, như “Người làm vườn vun trồng những cây cối quý báu. Phải trọng nhân tài, trọng cán bộ, trọng mỗi một người có ích cho công việc chung của chúng ta”.
Người phê phán những bệnh sau đây: “1. Ham dùng người bà con, anh em quen biết, bầu, bạn, vì cho họ tốt hơn người bên ngoài; 2. Ham dùng những kẻ khéo nịnh hót mình mà chán gét những người chính trực; 3. Ham dùng người tính tình hợp với mình mà tránh những người tính tình không hợp với mình”.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đưa ra quan điểm dùng cán bộ với 05 nội dung sau đây:
“Phải có độ lượng vĩ đại thì mới có thể có thái độ và tinh thần chí công vô tư đối với cán bộ, không có thành kiến, khiến cán bộ không bị bỏ rơi. Phải có tinh thần rộng rãi mới có thể gần gũi với những người mà mình không ưa. Phải có tính chịu khó dạy bảo mới có thể nâng đỡ những cán bộ còn kém, giúp cho họ tiến bộ. Phải sáng suốt mới khỏi bị bọn vu vơ bao vây mà cách xa cán bộ tốt. Phỉa có thái độ vui vẻ, thân mật, cán bộ mới vui lòng gần gũi mình”.
Ba là, trong sử dụng cán bộ phải chống chủ nghĩa bè phái, cục bộ, địa phương, hẹp hòi
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh đến việc chống cánh hẩu, họ hàng, thân quen trong công tác cán bộ nói chung cũng như trong sử dụng cán bộ nói riêng. Chủ tịch Hồ Chí Minh phê bình nghiêm khắc việc người dùng cán bộ là hay dùng người bà con, anh em quen biết, ham dùng những kẻ khéo nịnh dẫn đến hiện tượng ô, dù, kéo bè, kéo cánh, công thần. Hồ Chí Minh chỉ rõ tác hại của bệnh hẹp hòi, bệnh địa phương, cục bộ. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, những bệnh chủ nghĩa địa phương, chủ nghĩa bản vị, chủ nghĩa cá nhân, khuynh hướng tham danh vọng, tham địa vị, dìm người giỏi…đều do bệnh hẹp hòi mà ra. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng phải chữa cho “tiệt nọc” bệnh hẹp hòi, khắc phục kèn cựa, mất đoàn kết giữa cán bộ trên điều về và cán bộ tại chỗ, giữa cán bộ trẻ và cán bộ già, giữa cán bộ cũ và cán bộ mới.
Trong sử dụng cán bộ phải kết hợp các loại cán bộ trên tinh thần đoàn kết cùng hướng tới mục đích chung là hoàn thành nhiệm vụ một cách tốt nhất, không cục bộ, hẹp hòi. Trong kết hợp các loại cán bộ phải đảm bảo tính kế thừa và phát triển. Phải kết hợp giữa cán bộ lớn tuổi  và cán bộ trẻ, lớp cán bộ cũ và cán bộ mới, tạo nguồn cán bộ kế cận để đảm bảo sự chuyển giao công việc. Phải bồi dưỡng cán bộ cách mạng cho đời sau. Theo Người phân tích thì: Theo luật tự nhiên, già thì phải yếu, yếu thì phải chết. Nếu không có cán bộ mới thế vào thì ai gánh vác công việc của Đảng, cán bộ mới vì công tác chưa lâu, kinh nghiệm còn ít, có nhiều khuyết điểm. Nhưng họ lại có ưu điểm hơn cán bộ cũ, họ nhanh nhẹn hơn, thường giàu sáng kiến hơn. Vì vậy Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Cán bộ cũ phải hoan nghênh, dạy bảo, dìu dắt, yêu mến cán bộ mới…Hai bên phải tông trọng nhau, đoàn kết chặt chẽ với nhau…Cán bộ cũ thường giữ vị trí lãnh đạo. Vì vậy, nếu từ nay, quan hệ giữa hai hạng cán bộ ấy không ổn thỏa, thì cán bộ cũ phải chịu trách nhiệm nhiều hơn. Như thế mới chữa khỏi bệnh hẹp hòi”.
Chủ tịch Hồ Chí Minh phê bình nghiêm khắc tệ “Kéo bè, kéo cánh” trong công tác cán bộ. Bệnh này phát sinh từ bệnh bè phái, ai hợp với mình thì dù người xấu cũng cho là tốt, việc dở cũng cho là hay, rồi che đậy cho nhau, ủng hộ lẫn nhau, ai không hợp với mình thì người tốt cũng là ngừi xấu, việc hay cũng cho là dở, rồi tìm cách dèm pha, nói xấu, tìm cách dìm người đó xuống. khuyết điểm này Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ ra, “nó rất tác hại, nó làm đảng bớt mất nhân tài mà không thực hành được đầy đủ chính sách của mình, làm hại sự thống nhất, nó làm mất sự nhân ái, đoàn kết đồng chí, gây ra những mối nghi ngờ”.
Bốn là, phải yêu thương, giúp đỡ cán bộ                  
              Quan điểm này thể hiện tính nhân văn sâu sắc trong tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác cán bộ, Người chỉ rõ: “Không phải vài ba tháng, hoặc vài ba năm mà đào tạo một người cán bộ tốt. Nhưng cần phải công tác, tranh đấu, huấn luyện lâu năm mới được. Trái lại trong lúc tranh đấu, rất dễ mất một người cán bộ”.
           Yêu thương cán bộ không phải là vỗ về, nuông chiều, phó mặc, theo Người, yêu thương cán bộ là “giúp họ học tập thêm, tiến bộ thêm. Là giúp họ giải quyết những vấn đề khó khăn sinh hoạt ngày thường thì điều kiện dễ chịu. Khi đau ốm được chăm sóc, gia đình họ khỏi khốn quẩn”. Thương yêu cán bộ còn là luôn luôn chú ý đến công tác của họ. Hễ thấy có khuyết thì giúp họ sửa chữa ngay, hễ thấy ưu điểm thì động viên, khuyết khích họ.
              Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, thương yêu cán bộ chính là thái độ thưởng, phạt công minh, có thành tích thì khen có khuyết điểm phải phạt, “Người đời ai cũng có khuyển điểm, có làm việc thì có sai lầm”. Vì vậy, đối với cán bộ mắc sai lầm, ta quyết không nên nhận định họ muốn như thế, mà công kích họ. Trái lại, khi họ sai lầm thì dùng cách thuyết phục để giúp họ sữa chữa, phải có thái độ than thiết, giúp đỡ và động viên họ hăng hái tiến lên.
Năm là, phải có gan đề bạt và cất nhắc cán bộ
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, người làm công tác cán bộ phải có gan đề bạt, cất nhắc cán bộ. Có gan tức là phải mạnh dạn, vì chúng ta thường hay rụt rè hoặc quá khắt khe trong việc đề bạt cán bộ. Theo Người, có gan cất nhắc cán bộ là không sợ người được đề bạt cất nhắc sẽ vượt mình. Có gan không có nghĩa là nóng vội, làm ẩu, làm liều, càng không phải vì danh lợi của mình mà cất nhắc cán bộ. Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu: “Cất nhắc cán bộ, phải vì công việc, vì tài năng, vì cộng đồng cho đồng chí khác thêm hăng hái. Như thế, công việc nhất định chạy”. Như vậy, việc cất nhắc cán bộ là sự khẳng định, ghi nhận năng lự, sự cống hiến của từng cán bộ, đồng thời động viên khích lệ những người xung quanh, tạo động lực cho họ phấn đấu vươn lên trong công tác. Tị tưởng trao việc cho cán bộ, “Thả cho họ làm”, “Thả cho họ phụ trách”, không bao biện làm thay. Có như vậy, họ mới phấn khởi, mạnh dạn tin vào năng lực của mình, dám làm, dmá chịu trách nhiệm, vượt qua khó khăn để vươn lên hoàn thành nhiệm vụ.
Khi đề bạt, cất nhắc cán bộ, phải xem xét, đánh giá phẩm chất, đạo đức, năng lực công tác và các mối quan hệ của họ trong quá trình công tác. Trên cơ sở ưu điểm, năng lực cán bộ mà đề bạt, cân nhắc họ một cách khách quan, công tâm, đúng người, đúng việc. Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Nếu vì lòng yêu ghét, vì thân thích, vì nể nang, nhất định không ai phục, mà gây nên mối lôi thôi trong đảng. Như thế là có tội với đảng, có tội với đồng bào. Người còn nhắc nhở: “Cất nhắc cán bộ không nên làm như giã gạo”, nghĩa là trước khi cất nhắc không xem xét kỹ, khi cất nhắc rồi không giúp đỡ họ. Khi họ sai lầm thì đẩy họ xuống, chờ lúc họ làm khá lại cất nhắc lên. Một cán bộ bị nhắc lên, thả xuống ba lần như thế là hỏng cả đời”. Do vậy, đề bạt, cất nhắc cán bộ phải xem xét hết sức cẩn thận, chính xác, sau khi cất nhắc còn phải giúp đỡ họ để họ vững tin công tác.
Tuy Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đi xa, nhưng quan điểm, tư tưởng của Bác về sử dụng cán bộ đến nay vẫn còn nguyên giá trị. Đảng ta đã tiếp tục kế thừa và vận dụng sáng tạo tư tưởng của Người về sử dụng cán bộ, cụ thể là:
           - Văn kiện Hội nghị lần Thứ ba BCHTW Khóa VIII, Đảng ta đã xác định: “ Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng, gắn lièn với vận mệnh của Đảng, của chế độ, là khâu then chốt trong công tác xây dựng Đảng”.
           - Đại hội Khóa XI của Đảng khẳng định: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, đồng bộ công tác cán bộ. Thực hiện tốt chiến lược cán bộ thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH, đổi mới tư duy, cách làm, khắc phục những yếu kém trong từng khâu của công tác cán bộ…sử dụng đúng cán bộ trên cơ sở những tiêu chuẩn, quy trình đã được bổ sung, hoàn thiện, lấy hiệu quả công tác thực tế và tín nhiệm của nhân dân làm thước đo chủ yếu, nhằm phát huy năng lực, sở trường của người cán bộ, nâng cao hiệu quả công tác, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp đổi mới”.
- Đại hội Khóa XII của Đảng đã nhìn nhận, đánh giá khách quan, toàn diện về công tác cán bộ, đồng thời Nghị quyết Đại hội chỉ rõ: Quán triệt, thực hiện những nội dung cơ bản NQĐH XII của Đảng về công tác cán bộ trong giai đoạn mới, cụ thể là:
+ Tăng cường xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh. Phát huy sức mạnh toàn dân tộc và dân chủ XHCN. Đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới; Phát triển kinh tế nhanh, bền vững, phấn đấu sớm đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại;
+ Nắm vững và vận dụng bài học kinh nghiệm đầu tiên sau 5 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội XI được Đại hội XII đúc rút “ Phải hết sức chú trọng công tác xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh, phát huy dân chủ, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tạo sự nhất trí trong Đảng và đồng thuận xã hội, tăng cường mối quan hệ mật thiết với nhân dân, có quyết tâm chính trị cao với những biện pháp thiết thực, mạnh mẽ, đồng bộ, kiên quyết phòng chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, công tác kiểm tra, giám sát, đẩy mạnh phòng, chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, phòng chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, chú trọng đổi mới công tác tổ chức cán bộ. Đặc biệt là bài học thứ năm rút ra sau 30 năm tiến hành sự nghiệp đổi mới, “Phải thường xuyên tự đổi mới, tự chỉnh đốn, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp chiến lược, đủ năng lực và phẩm chất, ngang tầm nhiệm vụ.
+ Quán triệt và thực hiện quan điểm Đảng thống nhất lãnh đạo công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ …
+ Đổi mới mạnh mẽ công tác cán bộ, tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Chiến lược cán bộ thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước. Thể chế hóa, cụ thể hóa các nguyên tắc về quan hệ giữa đường lối chính trị và đường lối cán bộ, quan điểm giai cấp và chính sách đại đoàn kết rộng rãi trong công tác cán bộ, quan hệ giữa tiêu chuẩn và cơ cấu, giữa đức và tài giữa kế thừa và phát triển, giữa quản lý thống nhất của Đảng và phát huy đầy đủ trách nhiệm của các cơ quan trong hệ thống chính trị, giưa thẩm quyền, trách nhiệm cá nhân và tập thể, giữa phân cấp, phân quyền và kiểm tra, giám sát, kiểm soát để thực hiện thống nhất trong Đảng và trong hệ thống chính trị.
+ Tiếp tục ban hành và thực hiện các quy chế, quy định, cơ chế trong công tác cán bộ, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ và chặt chẽ giữa các khâu, liên thông giữa các cấp, trong đó có quy chế đánh giá đúng đắn, khách quan đối với cán bộ, để có cơ sở sử dụng, bố trí cán bộ. Tăng tỉ lệ cán bộ lãnh đạo cấp ủy là người dân tộc thiểu số, cán bộ nữ, cán bộ trẻ…Xây dựng cơ chế, chính sách đãi ngộ, thu hút, trọng dụng nhân tài.
+ Thực hiện nghiêm túc cơ chế kiểm tra, giám sát, kiểm soát của tổ chức đảng, giám sát và phản biện của Mặt trận tổ quốc, các tổ chức chính trị xã hội và của nhân dân về phẩm chất, đạo đức, lối sống cảu cán bộ, đảng viên …
Từ tư tưởng quý báu của Chủ tịch Hồ Chí Minh và các Nghị quyết của BCHTW Đảng CSVN về công tác cán bộ, đây đươc coi là những tư tưởng, quan điểm chỉ đạo hết sức quan trọng có tính chất xuyên suốt và hệ thống, giúp chúng ta làm tốt hơn nữa công tác cán bộ, khơi dậy, phát huy trí tuệ của người hiền tài của quốc gia, góp phần phục vụ sự nghiệp CNH, HĐH đất nước, hội nhập quốc tế, thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ công bằng, văn minh./.