Lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy Đảng trong việc đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học pháp lý của đoàn viên, thanh niên Bộ Tư pháp

Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Bộ Tư pháp có tham luận với nội dung “Lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy Đảng trong việc đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học pháp lý của đoàn viên, thanh niên Bộ Tư pháp” gửi đến Hội nghị.                 
Công tác nghiên cứu khoa học pháp lý giữ vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng xây dựng, hoàn thiện thể chế và tổ chức thi hành pháp luật. Trong bối cảnh mới với nhiều vấn đề pháp lý phức tạp, lực lượng công chức, viên chức trẻ cần được trang bị tư duy khoa học, kỹ năng phân tích chính sách và khả năng tiếp cận tri thức hiện đại. Thực tiễn cho thấy hoạt động nghiên cứu khoa học pháp lý của đội ngũ công chức, viên chức trẻ tại một số bộ, ngành nói chung và Bộ Tư pháp nói riêng vẫn còn tương đối hạn chế vì nhiều lý do khác nhau. Vì vậy, việc lựa chọn chủ đề tham luận: “Lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy Đảng trong việc đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học pháp lý của đoàn viên, thanh niên Bộ Tư pháp” là hết sức cần thiết và có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn. Tham luận nhằm làm rõ thực trạng hoạt động nghiên cứu khoa học của đoàn viên, thanh niên Bộ Tư pháp; vai trò định hướng, dẫn dắt của cấp ủy Đảng trong việc tạo cơ chế, môi trường và động lực để đoàn viên, thanh niên phát huy tư duy khoa học, tinh thần đổi mới sáng tạo; qua đó đề xuất các giải pháp cụ thể, khả thi nhằm khai thác hiệu quả tiềm năng trí tuệ trẻ thông qua hoạt động nghiên cứu khoa học, góp phần nâng cao chất lượng xây dựng, hoàn thiện thể chế và tổ chức thi hành pháp luật của Bộ trong giai đoạn mới.
Trước hết, về thực trạng hoạt động nghiên cứu khoa học của đoàn viên, thanh niên Bộ Tư pháp
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Bộ Tư pháp có 725 đoàn viên, trong đó có 261 đoàn viên là đảng viên; 217 đồng chí có trình độ thạc sỹ; 236 đồng chí có trình độ cử nhân. Các đồng chí cán bộ, đoàn viên, thanh niên đang từng bước khẳng định vai trò, vị thế trong lĩnh vực công tác Đoàn cũng như công tác chuyên môn của Bộ. Hoạt động nghiên cứu khoa học pháp lý được triển khai sôi nổi trong các cơ sở đoàn, công chức, viên chức trẻ Bộ Tư pháp; đồng thời, hoạt động nghiên cứu khoa học pháp lý được thực hiện một cách thường xuyên, trực tiếp thông qua công tác chuyên môn, hoạt động đào tạo, bồi dưỡng tại các đơn vị thuộc Bộ.
Đảng ủy Bộ Tư pháp đã quan tâm, đưa nhiệm vụ nghiên cứu khoa học pháp lý của đoàn viên, thanh niên Bộ Tư pháp trở thành một cấu phần quan trọng trong công tác xây dựng Đảng và xây dựng Ngành. Trên cơ sở các nghị quyết, chiến lược, chương trình, kế hoạch của Trung ương Đảng, Chính phủ về thanh niên và đổi mới công tác xây dựng, thi hành pháp luật, Đảng ủy Bộ Tư pháp đã chủ động quán triệt, cụ thể hóa thành các nghị quyết, chương trình công tác năm, trong đó xác định rõ nhiệm vụ nghiên cứu khoa học pháp lý của đội ngũ đoàn viên, thanh niên là một nội dung trọng tâm. Nội dung này được lồng ghép trong các nghị quyết về công tác cán bộ, công tác xây dựng Đảng, công tác thanh niên và trong chỉ đạo triển khai Chương trình phát triển thanh niên giai đoạn 2021-2030, Kế hoạch thực hiện Chương trình đến năm 2025, cũng như Kế hoạch thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về thanh niên hằng năm. Qua đó, vai trò của đoàn viên, thanh niên trong nghiên cứu khoa học pháp lý được đặt đúng vị trí là lực lượng xung kích, nguồn nhân lực kế cận của Ngành Tư pháp. Với sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo đó, công tác nghiên cứu khoa học pháp lý của đoàn viên, thanh niên trong Bộ đã đạt nhiều kết quả tích cực. 
Có thể thấy, với lực lượng đoàn viên phân bố rộng khắp các đơn vị trong toàn Bộ đã tạo nền tảng thuận lợi để tổ chức các hoạt động nghiên cứu khoa học pháp lý một cách có hệ thống, theo nhóm lĩnh vực và chuyên đề. Số lượng đoàn viên đông, trải đều ở các mảng công tác giúp Đoàn Thanh niên Bộ có khả năng quy tụ nhóm nghiên cứu đa ngành, liên kết chặt chẽ giữa thực tiễn quản lý và hoạt động nghiên cứu khoa học. Như vậy, đoàn viên, thanh niên Bộ Tư pháp hiện nay có rất nhiều điều kiện thuận lợi để triển khai tốt công tác nghiên cứu khoa học pháp lý, hội tụ đủ ba yếu tố: bản lĩnh chính trị, nền tảng chuyên môn và năng lực ngoại ngữ - kỹ năng công nghệ thông tin. Việc Đảng ủy, Lãnh đạo Bộ thường xuyên quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo, định hướng, bồi dưỡng và tin tưởng giao nhiệm vụ, đội ngũ đoàn viên, thanh niên có cơ sở trở thành lực lượng chủ lực trong công tác nghiên cứu, đề xuất những giải pháp, sáng kiến có giá trị đối với công tác xây dựng, hoàn thiện và thi hành pháp luật trong giai đoạn mới.
Trên cơ sở phân tích vai trò của công tác nghiên cứu khoa học pháp lý đối với việc nâng cao chất lượng xây dựng, hoàn thiện thể chế và tổ chức thi hành pháp luật, đồng thời xuất phát từ thực tiễn hoạt động nghiên cứu khoa học của đoàn viên, thanh niên Bộ Tư pháp trong thời gian qua, việc tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy Đảng là yêu cầu vô cùng quan trọng.
Để khơi dậy và phát huy hiệu quả tiềm năng trí tuệ trẻ, tạo chuyển biến thực chất trong công tác nghiên cứu khoa học pháp lý, cần triển khai đồng bộ các giải pháp với vai trò định hướng, dẫn dắt của cấp ủy Đảng, theo đó, Đoàn Thanh niên Bộ mạnh dạn đề xuất một số kiến nghị, đề xuất sau đây:
Một là, tăng cường vai trò lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện của cấp ủy Đảng đối với công tác nghiên cứu khoa học pháp lý của đoàn viên, thanh niên. Theo đó, cấp ủy Đảng các cấp cần xác định rõ nghiên cứu khoa học pháp lý là một nội dung quan trọng trong công tác xây dựng Đảng, xây dựng đội ngũ công chức, viên chức trẻ có bản lĩnh chính trị, tư duy khoa học và năng lực tham mưu chính sách. Trên cơ sở đó, đưa nội dung lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động nghiên cứu khoa học của đoàn viên, thanh niên vào nghị quyết, chương trình, kế hoạch công tác hằng năm hoặc ban hành nghị quyết hoặc kết luận chuyên đề về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng ủy đối với công tác đoàn, phong trào thanh niên nói chung, trong đó có công tác nghiên cứu khoa học pháp lý của đoàn viên, thanh niên Bộ Tư pháp trong giai đoạn 2025-2030; đồng thời yêu cầu cấp ủy các cấp xây dựng chương trình, kế hoạch, chỉ tiêu cụ thể về đào tạo, bồi dưỡng và giao nhiệm vụ nghiên cứu khoa học pháp lý cho lực lượng đoàn viên, thanh niên.
Hai là, hoàn thiện cơ chế, chính sách nhằm khuyến khích và tạo động lực cho đoàn viên, thanh niên tham gia nghiên cứu khoa học. Cấp ủy Đảng cần chỉ đạo rà soát, hoàn thiện các cơ chế gắn kết chặt chẽ giữa hoạt động nghiên cứu khoa học với công tác đánh giá, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng cán bộ trẻ. Coi kết quả nghiên cứu khoa học, đặc biệt là các đề tài, sáng kiến có giá trị thực tiễn, là một trong những căn cứ quan trọng để đánh giá năng lực, tư duy đổi mới và triển vọng phát triển của đoàn viên, thanh niên; qua đó khuyến khích tinh thần chủ động, sáng tạo và trách nhiệm trong nghiên cứu. Thường xuyên rà soát, bổ sung quy hoạch, phát hiện và bổ nhiệm cán bộ trẻ có năng lực, ưu tú, thể hiện rõ phẩm chất tiên phong, gương mẫu, tinh thần cống hiến, dấn thân, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm. Tiếp tục thực hiện một cách có hiệu quả mục tiêu tại Quyết định số 1690/QĐ-BTP ngày 9/8/2022 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp: đến năm 2025, phấn đấu có ít nhất 20% công chức, viên chức là thanh niên của Bộ Tư pháp được đưa vào quy hoạch lãnh đạo cấp vụ, phòng và tương đương; 15 % công chức, viên chức thanh niên đảm nhiệm các chức vụ lãnh đạo, quản lý.
Ba là, tạo điều kiện thuận lợi về thời gian, nguồn lực và môi trường nghiên cứu cho đoàn viên, thanh niên. Cấp ủy Đảng cần quan tâm chỉ đạo việc bố trí, sắp xếp hợp lý thời gian công tác, tạo điều kiện để đoàn viên, thanh niên có thể tham gia nghiên cứu khoa học gắn với nhiệm vụ chuyên môn. Đồng thời, tăng cường bảo đảm các điều kiện cần thiết như kinh phí, cơ sở dữ liệu pháp lý, tài liệu nghiên cứu, hạ tầng công nghệ thông tin; chỉ đạo cấp uỷ các đơn vị liên quan, xây dựng chương trình bồi dưỡng chuyên sâu về phương pháp, kỹ năng nghiên cứu khoa học pháp lý cho đoàn viên, thanh niên, triển khai định kỳ (hằng năm/hai năm một lần); khuyến khích hình thành các nhóm nghiên cứu trẻ, cơ chế cố vấn, hướng dẫn của các chuyên gia, nhà khoa học có kinh nghiệm trong và ngoài Bộ, qua đó nâng cao chất lượng và tính ứng dụng của các sản phẩm nghiên cứu.
Bốn là, phát huy vai trò của tổ chức Đoàn trong tham mưu và tổ chức thực hiện công tác nghiên cứu khoa học pháp lý.
Các cấp ủy Đảng cần tăng cường lãnh đạo, tạo điều kiện để tổ chức Đoàn phát huy tốt vai trò nòng cốt trong việc tuyên truyền, định hướng, khơi dậy tinh thần nghiên cứu khoa học trong đoàn viên, thanh niên. Có thể giao chỉ tiêu về việc viết các bài nghiên cứu, bài báo khoa học đăng trên các tạp chí chuyên ngành hoặc tham gia các đề tài khoa học cấp cơ sở, cấp bộ gắn với yêu cầu thực tiễn xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật của Bộ cho các tổ chức Đoàn cùng cấp; đồng thời định hướng đổi mới hình thức, phương thức tổ chức hoạt động nghiên cứu theo hướng linh hoạt, hiện đại, ứng dụng mạnh mẽ chuyển đổi số, góp phần nâng cao hiệu quả và sức lan tỏa của phong trào nghiên cứu khoa học pháp lý trong tuổi trẻ Bộ Tư pháp.
Đoàn Thanh niên Bộ Tư pháp nhận thức sâu sắc nếu phát huy đúng hướng, đúng tầm, lực lượng đoàn viên, thanh niên hoàn toàn có thể trở thành “đội quân xung kích trí tuệ” trong công tác nghiên cứu khoa học pháp lý, góp phần trực tiếp vào việc tạo dựng các đột phá về thể chế, nâng cao chất lượng xây dựng và thi hành pháp luật. Các kiến nghị, đề xuất của Đoàn Thanh niên Bộ đối với Đảng ủy, Lãnh đạo Bộ trong tham luận này không chỉ nhằm tháo gỡ những “nút thắt” trước mắt, mà còn hướng tới xây dựng một cơ chế lâu dài, ổn định để ươm tạo, bồi dưỡng và trọng dụng đội ngũ nghiên cứu trẻ của ngành Tư pháp.