Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là tổ chức chính trị - xã hội của thanh niên Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện. Trong bản Di chúc thiêng liêng để lại cho toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta, khi đề cập đến đoàn viên thanh niên, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết “Đoàn viên thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ”.
Đảng ta luôn xác định đoàn viên thanh niên là lực lượng xung kích của cách mạng và đề ra nhiều chủ trương giáo dục, bồi dưỡng, tổ chức đoàn viên thanh niên thành lực lượng tin cậy, kế tục sự nghiệp cách mạng của Đảng và của dân tộc.Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là đội dự bị tin cậy của Đảng Cộng sản Việt Nam, là lực lượng xung kích cách mạng, là trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên, đại diện chăm lo và bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng của tuổi trẻ; là lực lượng nòng cốt chính trị trong phong trào thanh niên và trong các tổ chức thanh niên Việt Nam. Với vị trí, vai trò là bộ phận hợp thành của hệ thống chính trị ở Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo, Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh có trách nhiệm trong phát động các phong trào hành động, tổ chức cho thanh niên tham gia thực hiện các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Nhằm góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức trẻ giỏi nghề, yêu nước, nhiệt tình, trách nhiệm, năng động, sáng tạo, ngày 17/6/2009, Ban Bí thư Trung ương Đoàn giao Ban Thanh niên Công nhân và Đô thị ban hành Hướng dẫn số 52 HD/TWĐTN về việc “Hướng dẫn triển khai phong trào 3 trách nhiệm trong cán bộ, công chức trẻ”.
Năm 2013, nhằm đẩy mạnh và phát huy phong trào, đồng thời điều chỉnh kịp thời các nội dung, tiêu chí để phong trào ngày càng đi vào chiều sâu, hiệu quả, phù hợp với tình hình thực tế tại cơ sở, Ban Bí thư Trung ương Đoàn đã ban hành Hướng dẫn số 26HD/TWĐTN ngày 21/10/2013 về việc “Hướng dẫn triển khai phong trào 3 trách nhiệm trong cán bộ, công chức”. Từ đó, phong trào “3 trách nhiệm” được các cấp bộ Đoàn triển khai rộng khắp, góp phần tạo môi trường để cán bộ, công chức, viên chức trẻ tự giác rèn luyện đạo đức nghề nghiệp, phấn đấu học tập, nâng cao trình độ văn hóa, chuyên môn, nghiệp vụ, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu công tác trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập kinh tế quốc tế; đồng thời phát huy vai trò của tổ chức Đoàn trong xây dựng lớp cán bộ, công chức, viên chức trẻ yêu nước, nhiệt tình, trách nhiệm, năng động sáng tạo.
Tiếp đó, thực hiện kết luận Hội nghị lần thứ tám, Ban Thường vụ Trung ương Đoàn Khóa X về “Một số giải pháp đẩy mạnh phong trào “3 trách nhiệm” trong đoàn viên, thanh niên cán bộ công chức, viên chức giai đoạn 2015 – 2017; căn cứ Hướng dẫn số 56-HD/TWĐTN-CNĐT ngày 25/12/2014 của Ban Bí thư Trung ương Đoàn, ngày 20/01/2015, Ban Thường vụ Đoàn Khối các cơ quan Trung ương đã ban hành Hướng dẫn số 01-HD/ĐTNK-PTTN với các nội dung chính sau:
1. Trách nhiệm với bản thân
- Không ngừng học tập nâng cao trình độ chuyên môn, lý luận và kỹ năng nghiệp vụ công tác.
- Luôn gương mẫu chấp hành các chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nước, nội quy, quy định của cơ quan, đơn vị.
- Thường xuyên rèn luyện tác phong, lề lối công tác, đạo đức công vụ, nói đi đôi với làm, nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng, không ngừng học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
- Thường xuyên rèn luyện thân thể để có sức khoẻ tốt sẵn sàng đảm nhận và hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
2. Trách nhiệm với công việc
- Thực hiện tốt Luật cán bộ, công chức; luật viên chức; luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm, toàn tâm toàn ý, hết lòng phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân.
- Làm việc nghiêm túc, cầu thị, tận tâm với công việc được giao.
- Không ngừng lao động sáng tạo, tích cực phát huy, đề xuất các sáng kiến, cải tiến quy trình, kỹ thuật, các giải pháp đột phá để triển khai công việc đảm bảo chất lượng tốt nhất.
- Đi đầu trong tham gia cải cách hành chính; xung kích, tình nguyện đảm nhận những khâu khó, việc mới và thực hiện tốt nhiệm vụ được giao.
- Đi đầu trong việc ứng xử văn minh, gương mẫu trong xây dựng công sở văn minh, xây dựng cơ quan văn hóa, xanh - sạch - đẹp.
Nêu cao tinh thần hết lòng phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân. Tích cực tham gia các hoạt động tình nguyện vì cộng đồng, cụ thể:
- Tôn trọng, lễ phép với nhân dân; đồng cảm, chia sẻ với những vướng mắc của người dân; chân thành lắng nghe ý kiến phê bình của nhân dân; cởi mở, nhiệt tình tư vấn, hỗ trợ giúp đỡ nhân dân; giữ vững tác phong
“cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư” của người cán bộ cách mạng, người công bộc, người đầy tớ trung thành của nhân dân.
- Xung kích trong tham gia xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư.
- Xung kích trong bảo vệ môi trường.
- Xây dựng ý thức chấp hành pháp luật; bài trừ tệ nạn xã hội, giữ gìn an ninh trật tự trên địa bàn.
- Chung tay xây dựng nông thôn mới, xây dựng văn minh đô thị.
- Tích cực tham gia các hoạt động đền ơn đáp nghĩa, uống nước nhớ nguồn; các hoạt động nghĩa tình biên giới, hải đảo; các hoạt động xã hội; các hoạt động chăm sóc, giáo dục thiếu niên, nhi đồng.
Năm 2019 Trung ương Đoàn xác định là “Năm thanh niên tình nguyện”, thiết nghĩ, mỗi đoàn viên, thanh niên cần không ngừng tìm hiểu, kế thừa những truyền thống tốt đẹp của thế hệ thanh niên đi trước. Trong những năm tháng chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, dù đất nước còn nhiều khó khăn, sống trong bom rơi lửa đạn nhưng những lớp lớp thế hệ thanh niên Việt Nam vẫn luôn xây dựng cho mình lý tưởng sống, hoài bão lớn như phong trào“Ba sẵn sàng” của thanh niên miền Bắc, phong trào “Năm xung phong” của thanh niên miền Nam. Trong thời đại ngày nay, việc thực hiện tốt phong trào “Ba trách nhiệm” để góp phần xây dựng đất nước trên con đường hiện đại, văn minh với bản lĩnh “Đâu cần thanh niên có, việc gì khó có thanh niên” là việc mà mỗi thanh niên Việt Nam cần xác định đây là trách nhiệm của bản thân với đất nước, với đồng bào và cộng đồng xã hội. Màu áo xanh thanh niên đã thực sự trở thành hình ảnh thân quen trong mỗi người dân Việt Nam. Dường như ở nơi đâu có khó khăn, vất vả, nơi gian nan, thiên tai, bão lũ, vùng sâu, vùng xa còn nhiều thiếu thốn đều có bàn tay, dấu chân của thanh niên tình nguyện tiếp sức, hỗ trợ người dân vượt qua khó khăn, thử thách. Thanh niên tình nguyện thực sự đã trở thành một hình ảnh đẹp về thế hệ thanh niên thời đại mới, sống trách nhiệm với bản thân, công việc, biết chia sẻ, yêu thương, luôn hướng tới cộng đồng. Ngoài ra, trong tâm thế, mỗi đoàn viên, thanh niên luôn xác định cho mình một lý tưởng, mục tiêu phấn đấu, cống hiến vì công việc, tinh thần tự chủ, nhạy bén, xung kích - sáng tạo - tình nguyện, rèn luyện ý chí, nghị lực, sự quyết tâm, tự đặt ra cho mình những thử thách để sẵn sàng đương đầu và khẳng định bản thân trong dòng chảy chung của xã hội. Trau dồi kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ thông qua tự học, nghiên cứu, làm việc thực tiễn và học hỏi những đồng nghiệp đi trước để bồi đắp thêm nền tảng tri thức của mình. Đoàn viên, thanh niên cần gắn bó chặt chẽ với cơ quan, đơn vị, yêu thương, sẵn sàng giúp đỡ, sẻ chia với đồng nghiệp dựa trên nguyên tắc chân thành, trách nhiệm, mang tính xây dựng, nghĩa tình sâu sắc./.
Ban Tuyên giáo Đoàn Thanh niên Bộ